Çocukların Yaşlarına Göre Oyun Özellikleri

Çocukların oyunlarının içeriği ve konusu içinde bulunduğu gelişimsel dönemin özelliklerinden ve gereksinimlerinden etkilenir. Bu nedenle bulunduğu yaş dönemine göre de seçtikleri oyunlar ve oynama biçimleri farklılıklar gösterir.

0 2 yaş döneminde çocuklar kendi bedenini dış dünyadan ayırt edemezler. Bu nedenle ilk oyunları çevresindeki insanları ve nesneleri keşfetmeye yöneliktir. Hareketli oyunlar genellikle tesadüfen keşfedilir. Hareket kabiliyetleri arttıkça da keşiflerle dolu oyunları çeşitlenir. Bu yaş dönemine genel olarak bakıldığında oyunlarında dünyayı deneme yanılma yoluyla keşfetme bedenine ve eşyalara hakim olma uygulamaları görülür. En çok hoşlandıkları da duyularını kullanarak nesneleri tanımak ve nasıl hareket ettiklerini keşfetmektir. Bu nedenle her şeyi ağzına götürür, fırlatır, düşürür, yuvarlar ya da sallarlar. Bu dönemde bağımsız ve tek başına oynarlar. Diğer çocuklara yaklaşmazlar ve tabiki oyuncaklarını paylaşmazlar. Sadece oyun özelliklerine bakarak bile çocuğun pek çok davranışını ve gereksinimini anlayabiliriz. Eşyaları fırlatması, ağzına sokması, arkadaşı oyuncağını elinden çekince ağlama nöbetlerine girmesi işte bu normal ve sağlıklı gelişim özelliklerinden kaynaklanır.

 2-3 yaşta ise iki temel oyun gözlenir. Birincisi taklit oyunlarıdır. Çevresinde olan bitenleri taklit etme oyunları artmaya başlar. Bu oyunlar ilk gelişmiş hayali oyunlardır ve çocuğunuzun mış gibi yapmayı öğrendiğini gösterir. Arabacılık, evcilik, yemek yapma, bebeğini yıkama gibi basit rollerle ilişkilidir. İkinci oyun biçimi ise hareket içeren oyunlardır. Sürekli olarak hareket becerilerini sınarlar kendi güçlerini ve sınırlarını fark etmeye çalışır ve bundan da büyük bir keyif alırlar. Koşmak, atlamak, zıplamak, boğuşmak, araba sürmek, atçılık oynamak en sevdiği oyunlar arasındadır. Artık daha coşkulu atlamalı zıplamalı  oyunları tercih eden çocuğunuzun gelişimsel ihtiyaçları da oyunlarıyla paralel olarak  kendi hareket becerisini fark etme, bağımsız bir şeyler başarma ile ilgilidir. Dünyayı keşfetme ve dünyaya hakim olma! Bu dönemde ortaya çıkan uyku sorunları ya da yemeği reddetme, yemekten kaçma da bu ihtiyaç ile ilişkilidir. Çünkü dünyayı keşfetme arzusu her şeyin ötesindedir. Çoğu çocuk dünyada olan bitenleri kaçırmak istemediği için bir türlü uyumak istemez! Yine bu yaş dönemindeki çocuklar da oyuncak paylaşmaya tam olarak hazır değillerdir. Ancak paylaşmayı ve birlikte oynamayı öğrenmeye hazırdırlar. Bu noktada iş yetişkinlere düşer.

4 yaş döneminde artık diğer çocuklarla oyunlar başlar. Oyuncaklar paylaşılır. Ancak oyun tam olarak organize olmamış bir oyundur. Her türlü oyun malzemesi çocuklar için cezbedicidir. Hayal güçleri çok zengindir ve evdeki her türlü materyali kullanarak roller içeren oyunlar oynayabilirler. Olayların ve nesnelerin daha fazla ayrıntılarına dikkat etmeye başlayan çocukların oyunlarının içeriği de daha ayrıntılıdır. İş bölümü tam olarak oturmamıştır ancak öğrenilmesi için fırsatlar yaratılmalıdır.

5 yaş döneminde, sosyal davranışlar oyunlarda belirgin bir şekilde görülmeye başlar. İşbirliği öğrenilmiştir. Oyun kurmak için plan ve düzenleme yapma yeteneğine sahiptirler. Oyuna göre roller belirlenir ve paylaşılır. Bu yaş döneminde belirli bir gruba ait olma ya da olmama duygusu vardır. Mış gibi oyunlar, hayali oyunlar sürer. Çocuğunuz oyunlarına ertesi gün kaldığı yerden devam eder.

6 yaş dönemindeyse, sosyal beceriler daha çok gelişmiştir. Daha uzun süreli daha iyi organize edilmiş oyunlar oluşur. Kurallı oyunlara da ilgi artmıştır. Çekişmeli grup oyunları bu yaş grubunun favorisidir. Kaybetme ve verdiği hislerle mücadele edebilmeyi öğrenme için fırsatların doğduğu  bir dönemdir.

Çocuklar için oyunlar onların dilidir. Duygularını düşüncelerini oyunlar yoluyla ifade ederler. Oyuncaklar, eşyalar oyun esnasında kullandıkları nesnelerse bu ifade için kullandıkları sözcükleridir. Çocuklarınızın oyunlarını gözlemleyerek pek çok duygusal ihtiyacını anlamanız mümkündür. Yine oynadığı bir bebek,araba,pelüş hayvan ya da bir tahta parçasıyla özdeşim kuran çocuk kendisiyle ilgili rahatlıkla cevaplayamayacağı pek çok soruyu oyun kahramanı  üzerinden kolaylıkla cevaplayacaktır.