Çocuklarda büyük kas (kaba motor) becerilerinin gelişimi neden önemlidir?

Yürümeyi öğrenmek çocuğun ilk bağımsızlık işaretidir. Bir başkasına bağımlı olmaktan çıkıp, bilinmeyene doğru yolculuğun aracıdır yürümek. Özgürlüktür, neşedir, sevinçtir, kahkahadır...

Doğum sonrasında reflekslerle başlayan motor davranışlar, günler, haftalar, aylar ilerledikçe yerini gelişmemiş istemli hareketlere bırakır. Görsel algılamanın gelişimiyle birlikte, nesnelere ulaşma çabaları, işitme duyusunun daha da gelişmesiyle ses kaynaklarını keşfetme istekleri bebekleri statik durumda bulunmaktan çıkarır. İlk sürünmeler, emeklemeler, dengede oturabilmeler, nesnelere uzanmalar, bir yerlere tutunup ayağa kalkmalar, tutunarak ilk adım atma denemeleri… Ve daha çok şey bebeklerin duyu alanlarını tahrik ettiği sürece nesnelere hamle yapmak isterler. Bu istekleri bazen onlara pahalıya mal olsa da, defalarca aynı girişimi yapmaktan kaçınmazlar. Yaşamın ilk yıllarında bebeklerin nesnelere ulaşma girişimleri ikinci yılında yerini daha dengeli ve kararlı eylemlere bırakır. Nesnelerin tehlikesiyle çok da ilgilenmezler. Kendi vücut farkındalığını yaşarken, bunu çevresine ispat edercesine yuvarlanma girişimleri, yüksek yerlerden (koltuktan, sandalyeden) atlama teşebbüslerinden asla vazgeçmezler.

Yaşamın ilk 5 yılı, vücudun kontrol edildiği yıllar olarak nitelendirilir. Özellikle vücutta denge gelişimi ile birlikte büyük kas (kaba motor) becerileri çocuğun en yoğun denediği hareket kalıplarıdır. Yürüme, koşma, sekme, sıçrama, hoplama, tırmanma gibi kaba motor becerileri çocuk sıklıkla dener. Bu denemeleri yaparken bir yandan da kendi vücut farkındalığını kazanır. Devinimler (hareketler) esnasında dengesini korumayı öğrenir. Her durumda denemekten vazgeçmez. Çocuğun büyük kas becerilerini deneme girişimleri kendi vücut farkındalığını kazanması yanında, alan ve mekân farkındalığını da geliştirir. Hareketleri yapmadaki başarı, özgüvenini geliştirir. Yürüme, koşma, hoplama gibi kaba motor davranışlarla birlikte ulaştığı yeni akranlarıyla sosyalleşir. Gelecekte daha başarılı yapacağı koordinasyona yönelik hareketler için zemin oluşturur. En az iki hareketi birleştirerek yapma girişimlerinde bulunarak birleşik hareketleri dener. Tüm bu girişimler çocuğun sinir-kas ilişkisinin dışa vurumu olarak da görülebilir.

Büyük kas becerileri ile ilgili çocukların yaptığı girişimler, ev ortamında aileler tarafından çoğu kez “yaramazlık” olarak adlandırılır. Evine yorgun gelen anne-babalar, çocuklarının uslu davranmasını beklerler. Uslu davranmak, kendi kendine gürültü yapmadan meşgul olmak olarak görülse de, böylesine davranış gösteren çocuk geleceğe yönelik hiç de iyi belirtiler vermeyebilir. Çocuğu ile kaliteli zaman geçiremeyen aileler, hem kendi yaşantılarında hem de çocuğun gelişiminde telafisi zor boşluklar oluşturdukları gerçeğini göz ardı etmemelidir. Yorgun bir şekilde evine gelen anne-babalar, büyük kas becerilerinin gelişmekte olduğu dönemde çocuklarıyla geçirecekleri “kaliteli zaman dilimleri” sayesinde onlara muazzam bir destek vermiş olacaklardır. Bu “kaliteli zaman” denen şey, uzun saat dilimleri olarak düşünülmemelidir. Bazen 5 dakika kaliteli zaman geçirmek için yeterli olabilir. Yeter ki, o zaman dilimi doğru planlansın.. Vücudun kontrolünün sağlandığı ve özellikle denge becerileri ile büyük kas (kaba motor) becerilerinin geliştiği yıllarda çocuklarla geçirilecek kaliteli zaman dilimlerini aileler ihmal etmemelidir. Büyük kas becerileri ile ilgili yapılabilecek aktiviteler esnasında çocukların pek çok “kelime, sayı, şekil bilgisi” gibi kavramları da öğrenebildikleri ailelerce göz ardı edilmemelidir.