Sınırlı Alan Boyaması Çocukların Yaratıcılığını Öldürüyor
Çocukların sınırları aşmadan farklı renklerle boyamaları üzerine yönergelerde bulunan boyama kitapları çocukların hayal kurmasını ve yaratıcı düşünmesini sınırlandırıyor.
Sınırlı boyama aktivitesi, oluşturulmuş çizgisel tasarımların içini; kuru boya, pastel boya, sulu boya, akrilik boya gibi çeşitli boya malzemeleri ile doldurmasıdır.
Yapılan araştırmalarda çocuğun kas gelişimine, el-göz koordinasyonuna, renkleri tanımasına, boyama yeteneğinin gelişmesine katkısı olabileceği ancak sanat eğitimi açısından hatalı olduğu, yetişkin mantığı ile hazırlanan şekillerin çocukların dünyası ile uyumlu olmadığı belirtilmektedir. Çocuğun kendini anlatması, çocuğun yaratıcılığını kullanması gerekiyor. Çocuğun seçtiği resimler, renkler, sevdiği konular çocuk hakkında mesajlar içerir.
Meselâ çocuğa bir timsah resmi verilir ve çocuk boyama yapar. Boyama kitapları sınırları belli, mükemmel çizilmiş kitaplar. Bu kitaplarla çocuklara “Ben harika bir timsah resmi yaptım sen de içini boya! Ama sakın taşırma!” deniyor. İşte dehşet verici bir tutum! Yaratıcılığı öldüren temel şeylerden biri! Çünkü çocuktan sadece onu boyaması isteniyor, yaratıcı olması istenmiyor. Hâlbuki o çocuk zaten olağanüstü bir timsah veya kuş yapabilir. Asıl önemli olan sizin onun yaptığını beğenmeniz değil, onun kendi yaptığını beğenmiş olmasıdır.
Çocuğa verilmesi gereken tek şey sanat eğitimi. Sanat, çocuğa özgür bir alan yaratacaktır. “Çocukları özgür bırakın! Onlara ne yapacağını söylemeyin, sadece yaptıklarını izleyin!”. Çocuklardan, yetişkin mantığına göre çizilmiş, içi boş resimleri boyayarak doldurmalarının istenmesinin sanat eğitiminde çok hatalı bir yöntem olduğu vurgulanmaktadır, resim boyama, çocukların serbest düşünme ve ifade etme, görselleştirme yetilerini engeller, yaratıcılığını öldürür.
RESİM VE YARATICILIK
Çocukların sınırsız bir hayal dünyası vardır ve yaptıkları resimler bu dünyayı en basit şekilde aktarabildikleri aktivitelerdir. Bu sebeple özgün bireyler için, çocuğa sınırlar konulmamalı, tamamen kendi hayal dünyası doğrultusunda resimler yapmaları için teşvik edilmelidir. Dolayısıyla çocuğu belli kalıplara sokmaya çalışmak bu dönemde ona verilebilecek en büyük zararlardandır. Çocukların yaptıkları resimler, resimlerin yapılış şekilleri bize çocuğun içinde bulunduğu duygusal durum hakkında pek çok fikir veriyor. Çocukların zihin ve duygu dünyalarını anlamanın bir yolu da onların yaptıkları resimlerin analiz edilmesinden geçiyor.
Çocukların yaptıkları resimlerden yola çıkarak çocuğun sadece duygu ve düşünceleri hakkında değil aynı zamanda çocuğun zihinsel gelişimi hakkında da yorumlarda bulunmak mümkündür.
Resim çizme; çocuklar ve yetişkinler için iletişimi kolaylaştıran, zenginleştiren ya da kendini ifade etmeyi güçlendiren bir araç olarak tanımlanabilir. Özellikle çocuklar, sözel olarak ifade edemedikleri duygu ve düşüncelerini çizdikleri resimler yoluyla yansıtırlar. Çizilen resimler üzerinde yapılan görüşmeler yolu ile de bu bilgi akışı söze dönüşür ve zenginleşebilir.
Çocuk resimleri çocuğun gelişimi, duygusal dışa vurumu veya insanlarla ilişkileri hakkında bilgi vermektedir. Çocuğun çizdiği figürlerin büyüklüğü, insan figürü çizimlerinde insan vücuduna ait öğelerin varlığı veya yokluğu farklı anlamlar taşır. Ağlayan insan figürü çizen bir çocuğun, resmini çizdiği kişinin üzüntüsünü ve bu durumun kendisi üzerindeki duygusal etkisini ifade ediyor olabilir. Çocukların çizdikleri resimlerin geçmişte yaşadıklarını ve o an bulundukları ruh halini yansıttıkları ve gelecekle ilgili hayallerini ya da olayları algılayış biçimlerini de yansıtmaktadır.
Çocuğun Yaratıcılığını Geliştirmek için Neler Yapılabilir?
Sınırlı alan boyaması çocukların özgürce istedikleri şekilde resim çizmelerini engellemektedir. Uzmanların önerisi çocukların boyama kitapları yerine boş bir kâğıda istedikleri gibi özgürce ve hayal dünyalarında oluşturduklarının resmini çizmesi. Bu bile çocuğun yaratıcılığını daha çok arttırır. Belki boş bir sayfada küçük bir köpek resmi verilip, bu köpeğin o gün neler yaşamış olduğu sorularak, resmin tamamlatılması istenebilir. Bu şekilde çocuğun resim çizerken düşünmesi, bir olay zinciri oluşturması ve neden-sonuç ilişkisi kurdurtulması sağlanır.
Çocukları Açık Uçlu Resim Yapmaya Teşvik Edin!
Ebeveynlerin çocukları açık uçlu ve tamamlatıcı resimler yapmaya yönlendirmesinin, çocukların bilişsel anlamda gelişimini destekler.
1. Yarım bırakılmış bir hayvan veya nesne resmi verilip, “Sen olsaydın nasıl tamamlardın?” sorusunu sorarak resmi tamamlatılması isteyin.
2. Kağıdın bir yerine kırılmış bir tabak resmi çizilip, “Acaba bu tabak nasıl kırılmıştır? O anı bana çizebilir misin?” sorusu sorularak çocuğun hem düşünme becerisini hem de neden sonuç oluşturma becerisi destekleyin.
3. Bir şemsiye resmi verilerek, “Bu şemsiye daha önce gördüğümüz şemsiyelerden farklı. Bu şemsiyeye farklı şeyler ekleyerek farklı özellikleri de olan bir şemsiye çizer misin?” denerek yeni ve yaratıcı bir materyal ortaya çıkartması sağlayın.
Çocukların çizdikleri her resim ebeveynin düşündüğü standartta olamayabilir. Örneğin çocuk bir kediyi mavi olarak çizebilir. Anne ve babalar asla ’Mavi bir kedi olmaz!’ yargılarıyla çocuğu eleştirmemelidir. O kedinin neden mavi olduğunu sormamız hem çocuğumuzun yaratıcılığını destekler hem de kendi yaratıcılığımızı arttırır.
Klinik Psikolog
Sena KARADUMAN